Gebeliklerin planlı yani istenilen zaman ve sayıda olması istenmektedir… Böylece sağlıklı nesiller gelişebilir. Cinsellik doğal bir ihtiyaçtır, gebe kalma kaygısı içermeyen cinsellik her zaman daha fazla doyum verir…Güvenli bir yöntemle korunmak bu nedenle de çok önemlidir…
Birçok korunma yöntemi vardır; mükemmel korunma yöntemi yoktur, kişiye ya da çifte en uygun korunma yöntemi vardır. Çiftin beklentileri, sağlık durumu, mevcut hastalıkları ve muayene bulguları değerlendirilerek en ideal yönteme karar verilir.
Ama koruyuculuk oranlarına göre korunma yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz..
- Tubal sterilizasyon (cerrahi ile tüp bağlama)… % 99,8
- İmplant (ciltaltı implant)… %99,3
- Hormonlu spiral (Mirena)… %99
- Doğum kontrol hapları – Aylık – 3 aylık iğne… %99
- Rahim içi araç (RİA-Spiral) … %98
- Prezervatif (kondom)… %96-97
- Diyafram … %88
- Spermisit … %79
- Ertesi gün hapı… %80-85
- Takvim yöntemi… %75
- Geri çekilme… %60
Şimdi kısaca değinelim….
- Hormonal yöntemler…
DOĞUM KONTROL HAPLARI:
Tüm Dünya’da en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Kullanmaya başlama (adetin ilk 3 günü) ile koruyuculuğun başlaması ve bırakılması ile doğurganlığın hemen geri dönmesi tercih nedeni olmasını sağlar. Fakat diğer hormonal yöntemlerde olduğu gibi kişinin ayrıntılı bir medikal öyküsünün dinlenmesi ve uygunluğuna karar verilmesi önemlidir. Aralıksız kullanılan ürünler olduğu gibi, 21gün kullanım ve 7 gün ara verilen ürünler de vardır. Ayrıca medikal tedavi edici etkileri nedeniyle de; adet düzensizliği, yoğun adet kanamaları, adet sancısı ve tekrarlayan yumurtalık kistlerinin tedavisi esnasında da tercih edilirler. Böylece hem tedavi hem de hasta korunma sağlarlar.
Bu yöntemi kullanmak istiyorsanız; mutlaka detaylı bir jinekolojik muayeneden geçmeli ve detaylı bir sağlık öykünüzü doktorunuza vermelisiniz. Ve asla unutmayınız; düzensiz kullanım hem adet düzensizliğine hem de gebelik riskine yol açabilir.
İMPLANT (CİLTALTI İMPLANT):
Hap kullanımını unutan ve daha uzun süreli korunma isteyen hastalar tarafından tercih edilir. Vajinal girişimlerden çekinen, doğumlara bağlı rahim ağzı genişliği olup spiralin kayma riski olan hastalarda ya da rahim anomalisi olup spiral kullanamayan hastalarda tercih edilir. Lokal anestezi ile klinik şartlarında takılır ve hastayı 3 yıl korur. Çıkartılması ise yine lokal anestezi ile gerçekleştirilir.
Bu yöntemi kullanmak istiyorsanız; mutlaka detaylı bir jinekolojik muayeneden geçmeli ve detaylı bir sağlık öykünüzü doktorunuza vermelisiniz.
AYLIK İĞNELER-ÜÇ AYLIK İĞNELER:
Hap kullanımını unutan hastalar bu iğneleri tercih eder. İkisinin farklı yan etkileri vardır. Üç aylık iğneler emziren anneler tarafından kullanılabilirken; aylık iğneler kullanılamaz.
Bu yöntemi kullanmak istiyorsanız; mutlaka detaylı bir jinekolojik muayeneden geçmeli ve detaylı bir sağlık öykünüzü doktorunuza vermelisiniz.
ERTESİ GÜN HAPI:
Düzenli bir korunma yöntemi değildir. Acil durumlarda kullanılır. Kullanılan korunma yönteminde aksaklık oldu ise ya da plansız bir zaman da cinsel birliktelik oldu ise kullanılır. Korunma etkisi en düşük olan hormonal korunma yöntemidir. Bir yıl içinde 1-2 kez daha sık kullanılması istenmez. İlişkiden 72 saat sonrasına kadar etkinliği bulunur fakat en etkili olduğu zaman dilimi ilişki sonrası ilk 12 saat sonrası olan kullanımlardır.
HORMONLU SPİRAL (MİRENA):
5 yıllık kullanım ömrü mevcuttur. Spiral uygulamasının önerilmediği hastalarda kullanılmaz. Diğer spirallere göre kanamaları azaltıcı, tedavi edici etkisi nedeniyle de tercih edilir. Yoğun adet kanaması olan, şiddetli adet sancıları olan hastalarda tedavi amacıyla da kullanılır.
Bu yöntemi kullanmak istiyorsanız; mutlaka detaylı bir jinekolojik muayeneden geçmeli ve detaylı bir sağlık öykünüzü doktorunuza vermelisiniz.
- Rahim içi araçlar
HORMONLU SPİRAL: Bahsedildi… (bkz. hormonal yöntemler)
BAKIRLI T-SPİRAL:
Hormonal bir yöntem kullanmak istemeyen, kadınlar da sıklıkla RİA tercih ederler. Genellikle adet döneminde uygulanır; hem uygulaması kolay olduğu için hem de kişinin gebe olmadığına emin olunduğu için bu dönem seçilir. Fakat uygulama için adet olunması bir şart değildir. Özellikle emziren kadınlarda gebelik olmadığına emin olunursa ya da acil kontrasepsiyon gerekliliğinde adet dışı uygulama yapılır. Acil kontrasepsiyon amacıyla şüpheli ilişki sonrası ilk 5 gün içinde takılmalı aksi halde koruyuculuğu olmaz.
Rahim anomalisi, rahim ağzı yetmezliği olan durumlarda, tuboovaryen abse ya da pelvik enflamatuvar hastalık öyküsü olanlarda tercih edilmez.
Yine yoğun adet kanaması olan ve sık vajinal enfeksiyon geçiren hastalarda kullanımı önerilmez…..
BONCUKLU SPİRAL:
Klasik spirale göre daha az bakır içerir; bu nedenle koruyuculuğu 5 yıldır ve adet kanamalarında artışa yol açmaz ve nispeten daha az vajinal enfeksiyon oranları içerir. Bu spiral, milimetrik bir çıpa yardımıyla rahim kas dokusuna sabitlendiğinden dolayı kayma riski diğer spirale göre daha azdır… Ama tabii ki yeni bir sistem olduğu için maliyeti klasik T spirale göre daha fazladır.
- Bariyer korunma yöntemleri
PREZERVATİF (KONDOM)
Erkekler tarafından kullanılır. Doğru kullanımında koruyuculuğu yüksektir. Diğer yöntemlere göre avantajı bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı da koruyuculuk sağlar. Doğru kullanımı; ilişkinin en başından itibaren sertleşme olmasını takiben temas olmadan takılması ve ilişki bitiminde sağlam olup olmadığı kontrol edilmesidir.
DİYAFRAM:
Kadınlar için kauçuktan üretilen, cinsel birleşme öncesi rahim ağzına yerleştirilen bir korunma aracıdır. Hormon kullanmak istemeyen hastalarda, kolay ve tekrar kullanılabilme özelliği ile tercih edilir. Fakat tek başına etkinliği düşük olduğu için spermisidal ajanlarda birlikte kullanılır. Cinsel birliktelikten 6 saat önce uygulanır ve ilişki sonrası 24 saat yerinde kalmalıdır. Bizde çok tercih edilmez..
SPERMİSİDAL AJANLAR:
İlişkiden önce vajina içine uygulanan krem, fitil veya köpük şeklinde olabilen, spermin canlı kalmasını engelleyen maddelerdir. Tek başına etkinlikleri çok yüksek olmadığından diğer yöntemlerle birlikte kullanılırlar..
- Doğal yöntemler
GERİ ÇEKME
TAKVİM YÖNTEMİ
Modern tıpta korunma yöntemi olarak kabul edilmeseler de; halen sıkça kullanılan yöntemlerdir. İki yöntemde de çiftler cinsellik esnasında ve cinsellik yaşanan zaman konusunda sınırlanılmış olduğundan; cinsel haz maalesef iki taraf için de göz ardı edilmiş olur ve bu durum çiftleri mutsuz edebilir.
- Cerrahi yöntemler
TUBAL STERİLİZASYON (KADIN)
Etkinliği çok yüksek olan bu yöntem ile cerrahi olarak kadının tüpleri alınır, bağlanır ya da özel yöntemlerle tıkanır ki; spermle yumurtanın karşılaşması önlenir. Geri dönüşümsüz olarak kabul edilmeli; bir daha kesinlikle çocuk istemeyen çiftlerde uygulanmalıdır. Bu yöntem ile gebelik oluşur ise dış gebelik olasılığı yüksektir.
VAZEKTOMİ (ERKEK)
Erkeklerde spermin üretraya gitmesini engelleyen cerrahi bir yöntemdir, böylece semen de sperm olmadığı için gebelik oluşmaz. Gebeliği önleme de etkinliği yüksek olan bir yöntemdir. Kalıcı bir yöntemdir. Kişi kesinlikle çocuk istemiyorsa yapılmalıdır. Ülkemizde çok tercih edilmez.